گود و میل و کباده و زنگ، جزء جدانشدنی زندگی و خاطرات اوست. نم‌نم این شیفتگی و عِرق خانوادگی به ورزش باستانی در «مصطفی» ریشه دواند و از همان دوران به عشق مرشد شدن، با قابلمه‌های آشپزخانه مادر ضرب زورخانه را مشق می‌کرد. سال‌ها در محضر پهلوانِ مرحوم حسین ترشیزیان زانوی شاگردی زد. حالا 20 و چند سال از نخستین روزی که به‌صورت جدی پا به این گود مقدس گذاشته می‌گذرد ولی همچنان ضرباهنگ زنگ و ضرب و زورخانه برایش تازه و شورانگیز است. بیستم خردادماه، روزی به نام «فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانهای»، به سراغ مصطفی نماینده جورابچی رفته‌ایم تا این پیر مرشد گود باستانی مؤسسه تربیت‌بدنی آستان قدس رضوی برایمان از ۲ دهه خاطرات خود و فلسفه این فرهنگ اصیل ایرانی نقل کند.
استاد از چه تاریخی در قامت یک باستانی‌کار زیر سایه حضرت رضا (ع) مشغول شدید؟
از سال 78، هم‌زمان با روزهای شکل‌گیری گود باستانی تربیت‌بدنی آستان قدس رضوی به‌عنوان اولین مرشد رسمی این مجموعه مقدس مشغول به کار شدم. به برکت نام نورانی امام هشتم سال‌ها در این گود فعالیت کرده و شاگردانی پرورش داده‌ام؛ ازاین‌رو به خدمت زیر پرچم مقدس حضرت افتخار می‌کنم؛ اما پیش از حضور در این مؤسسه ورزشی، برای نقاره‌خانه حرم مطهر رضوی از من دعوت شد ولی توفیق رفیق راهم نبود و همین سال‌ها موجب حسرت من شد. تا اینکه برای مؤسسه تربیت‌بدنی آستان قدس نیرو خواستند، زمانی که برای پر کردن فرم استخدام رفتم، نوشتم: «آستان ملکوتی آقا علی بن موسی‌الرضا (ع) فراش، دربان، کفشدار، نقاره نواز داشته، اما مرشد نداشت. به عنایت حضرت، اولین مرشد خواهم بود». تنها امیدم از این خدمت ناقابل، نگاه حضرت به حقیر در روز حساب و دستگیری است.
ویژگی‌های مرشد را بیان بفرمایید؟
مرشد باید به‌غیراز هدایت گود و ورزشکاران، با ورزش باستانی، ضرب زدن با سازهای کوبه‌ای، مقامات موسیقی آشنایی داشته باشد. همان‌طور که از نام مرشد پیداست؛ راهنمایی و هدایت مهم‌ترین خصیصه مرشد است. این ویژگی، وظیفه حساس و متفاوت مرشد را در مقایسه با دیگر مسئولیت‌های این گود روشن می‌کند. کسی که بر جایگاه مرشدی تکیه می‌زند، باید استاد و مدیر و راهبر باشد. خطا را ببیند و با امربه‌معروف و نهی از منکر مسیر درست را نشان دهد. مرشد برای رسیدن به چنین مرحله بالایی، خودش باید سال‌های سال طی طریق و شاگردی کند؛ ضرب‌گیر، خوش‌پنجه، خوش‌نوا، خوش آوا، مرشد پیشکسوت و بالاخره مرتبه «کهنه‌سوار». امروز مرشدهای جوان زیاد هستند، ولی صرفاً ضرب می‌زنند و می‌خوانند اما مرشد با سنین بالاتر بزرگ‌تری کردن و آموختن راه و رسم زندگی به ورزشکاران جوان‌تر را هم بر عهده دارد. پیش از هر عاملی، مرشد باید با خودسازی و توسلات درونی خودش را بسازد تا نقل و ضربش مؤثر بیفتد. اگر مرشد بالباس و ظاهر نامتعارف بیرون بیاید، رفتار نامناسب، مشی و منش نامربوط بافرهنگ پهلوانی از خود نشان دهد، دیگر به‌عنوان مرشد محترم و مورد وثوق مردم به‌خصوص جوان‌ترها نیست. شاید خیلی‌ها باور نکنند اما به خاطر حفظ همین حریم‌ها، سال‌هاست با خانواده‌ام آرزوبه‌دلمان مانده به یک مراسم یا جایی مثل پارک برویم؛ چون ما الگو هستیم و باید جوابگوی این عنوان باشیم.
باستانی را بیشتر از یک‌رشته ورزشی، با آئین و راه و رسم آن‌که ریشه در فرهنگ ملی و مذهبی ایرانیان دارد، می‌شناسیم.
بیستم خردادماه مقارن با واقعه تاریخی غزوه خندق و ماجرای معروف آن است که طی آن حضرت علی (ع) با عمر بن عبدود از جنگجویان نامدار آن دوران مبارزه کرد و وقتی حضرت روی سینه او نشست بروی ایشان آب دهان انداخت. مولا علی (ع) بااینکه در موضع قدرت بودند، بلند شدند و یک دور زدند که مبادا به‌واسطه عصبانیت، برای دل خودشان از دشمن انتقام بگیرند، بلکه با نیتی خالص برای خدا دشمن را به زمین می‌زنند. به همین بهانه این روز بزرگ در تاریخ هفدهم ماه شوال به نام «فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانهای» نامیده شده.
از خاطرات و حضور چهره‌های نامدار گود باستانی آستان قدس رضوی تعریف کنید.
به دلیل اینکه از روزهای اول پا گرفتن این گود حضورداشته‌ام، خاطرات زیادی از حضور شخصیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، تلاش اساتید زبده باستانی و تربیت شاگردان متعدد به یاد دارم. به‌علاوه، باستانی‌کاران صاحب نامی در این گود مقدس ورزش کرده‌اند و در رأس همه آن‌ها، پهلوانِ کهنه‌سوار حاج‌آقا رضا احدیان است که ضمن استادی در رشته باستانی، در رشته کشتی صاحب‌عنوان آسیایی و جهانی هستند. ایشان از همان روزهای نخست راه افتادن گود زورخانه تربیت‌بدنی آستان قدس حضور داشتند و اکنون به‌عنوان مدیر گود فعالیت می‌کنند.
چطور از مسیر این رشته ورزشی، مفاهیم فرهنگ دینی و مذهبی ما تبیین و منتقل می‌شود؟
مرشد وقتی در آن جایگاه ویژه می‌نشیند، درواقع مناسبت خوان است. به این معنا که به اقتضای هر مناسبت در مدح و منقبت ائمه اطهار (ع) و همین‌طور مناسبت‌های ویژه ملی اشعاری می‌خوانیم. برخی به‌اشتباه فکر می‌کنند، باید در زورخانه فقط اشعار فردوسی را بخوانند، ولی این‌طور نیست؛ هر شب، پیش از آغاز فعالیت در گود، بعد از گفتن ذکر بسم‌الله… همه رفقا و ورزشکاران رو به صحن و سرای ثامن‌الحجج (ع) قیام می‌کنند و صلوات خاصه حضرت را زمزه می‌کنند تا با نیروی معنوی به تقویت قوای جسمانی بروند. در کنار این اشعار و اذکار روحانی، ابیاتی از شاهنامه خوانده می‌شود؛ اما بیش از همه این حرف‌ها، حال و هوای یاد کردن از اهل‌بیت معصومین (ع) به دست خود حضرات است. کم نبوده، شب‌هایی که پیش خودم گفتم که امشب چه ضربی بزنم، اما نتوانستم یک پنجه هم ضرب بگیرم و گود را گرم‌کنم. در مقابل شب‌هایی که باخدا گفته‌ام که امشب خسته‌ام، چطور ضرب بگیرم که مقبول بیفتد ولی به‌محض نشستن حال و قوتی دست می‌داد که ضربی به‌یادماندنی می‌زدم.
منبع : آستان نیوز
تهیه و تنظیم: سارا صالحی
