پنجشنبه 09 فروردین 1403 - Thursday 28 March 2024

چشم انداز روابط ایران و آمریکا تا سال 2024 ( یادداشت دکتر محمّد بیدگلی مُدرّسِ دانشگاه  و کارشناس مسائل ایران )

چشم انداز روابط ایران و آمریکا تا سال  2024 ( یادداشت دکتر محمّد بیدگلی مُدرّسِ دانشگاه  و کارشناس مسائل ایران )

“رواپرس ” ، سرویس سیاسی – بین الملل ، یادداشت نویس _ مُدرّسِ گرانسنگ دانشگاه ؛ جناب آقای دکتر بیدگلی .

*از آنجا که رقابت در منطقه خاورمیانه دوچندان است و ایران حضور آمریکا در منطقه را یک چالش امنیتی تعریف می کند و نه زمینه ساز و بسترساز نظام امنیت منطقه ای ، لذا آمیزه ای از رقابت و دشمنی تا سال 2024 بین ایران و آمریکا قابل تصور است .

 

 

تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران بیانگر این مطلب است که سلطه خارجی به عنوان یکی از عوامل بازدارنده توسعه سیاسی کشور محسوب می گردد.

مداخلات کشورهای روسیه، انگلستان، فرانسه و ایالات متحده امریکا به عنوان عرصه های سیاه اما واقعی تاریخ ایران در گذشته های نه چندان دور می باشد. روابط ایران و آمریکا در حدود چهار دهه گذشته چالش های بسیاری را پشت سر گذاشته است . دو کشوری که روزی متحد استراتژیک لقب گرفته بودند و در 37 سال سلطنت محمدرضا شاه هیچ جای دنیا به اندازه ایران برای آمریکایی ها دارای منافع سرشار و حیاتی سیاسی و اقتصادی نبود، امروز به دشمنان یکدیگر بدل شده اند .

آنچه هم اکنون روابط دو کشور را با مشکلات و پیچیدگی های بیشتری مواجه ساخته روی کار آمدن دولتی درایالات متحده آمریکا است که سیاست خارجی آن در جهت خصومت هر چه بیشتر با ایران جهت گیری شده است .

در خصوص روابط ایران با آمریکا سه فرض را می توان پیش بینی کرد :

فرض اوّل با عنایت به به برخی الزامات استراتژیک و منطقه ای دوستی دو کشور تا سال 2024 است که با عنایت به توافق هسته ای میان ایران و پنج قدرت جهانی موسوم به برجام ممکن است به تغییرات راهبردی در روابط ایران و آمریکا شود و به صورت بنیادین روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد که در عمل چنین اتفاقی با خروج یک طرفه آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ صورت نپذیرفت . فرض دوّم در قالب بازی های بزرگ قدرت در عرصه بین المللی در چهارچوب رقابت قابل بررسی است و فرض سوّم با مبنا قرار دادن تعارض ایدئولوژیک بین ایران و آمریکا تداوم دشمنی دو کشور را محتمل ترین سناریو می داند .

اگر چه مقابله با سلطه آمریکا در ایران یکی از شعارها و اهداف انقلاب اسلامی بود و این روند با اشغال سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 یکی از فرازهای مهم و سرنوشت ساز خود را پشت سر گذاشت اما قطع روابط دو کشور اقدامی بود که از سوی دولت آمریکا به رهبری رئیس جمهوری وقت کارتر صورت پذیرفت چرا که دولت آمریکا در مذاکره برای آزادی اعضای دستگیر شده سفارت خود در تهران ناکام مانده و اقدام نظامی برای حل بحران را در دستور کار خود قرار داد. بنابراین در 19 فروردین 1359 قطع روابط سیاسی خود با جمهوری اسلامی ایران را رسما اعلام کرد . این اقدام به نوعی اعلام شکست دیپلماسی آمریکا در قبال انقلاب اسلامی ایران بود و در عین حال سودی برای دولت آمریکا نداشت .

تقاضا های مکرّر آنها مبنی بر از سرگیری روابط یا دست کم مذاکرات دو کشور در تمام زمینه های مورد اختلاف طی چهار دهه گذشته موید این ادعاست.

دولت های گذشته آمریکا تمام تلاش خود را برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران به کار بسته اند و دولت حال حاضر آمریکا نیز به افزایش تحریم ها در حوزه حقوق بشر ، تروریسم و فعالیت های اقتصادی ، موشکی و هسته ای ادامه خواهد داد امّا احتمال حمله نظامی در ابعاد گسترده با عنایت به هزینه های سرسام آور دو جنگ عراق و افغانستان و قدرت بازدارندگی ایران بسیار بعید به نظر می رسد .

از آنجا که رقابت در منطقه خاورمیانه دوچندان است و ایران حضور آمریکا در منطقه را یک چالش امنیتی تعریف می کند و نه زمینه ساز و بسترساز نظام امنیت منطقه ای ، لذا آمیزه ای از رقابت و دشمنی تا سال 2024 بین ایران و آمریکا قابل تصور است . ایران مخالف حضور و دخالت آمریکا در منطقه خاورمیانه است و این روند در دوران ریاست جمهوری ترامپ و پس از آن نیز تداوم خواهد داشت . در حقیقت ایران، روسیه ، چین و برخی از بازیگران و گروه های منطقه ای و فرامنطقه ای از یک سو و آمریکا و هم پیمانانش از سوی دیگر در این رقابت نقشی فعال ایفا می کنند .

به نظر می رسد تحولات سوریه ظرف چند سال گذشته بهترین نمود عینی این ادعا است . آمریکایی ها تلاش خواهند کرد منافع خود را از طریق جنگ های نیابتی و نیرو های سیاسی موجود در منطقه دنبال نمایند .

دکترمحمد بیدگلی – مدرّس دانشگاه  و کارشناس مسائل ایران

 

 

مطالب مرتبط

  1. امیدسمیعی

    سلام.بسیار عالی .دکتر عزیز تحلیل های جذاب و دقیق شما همیشه نشان از علم و ذکاوت شما هست.

    Reply
  2. ملک حسینی

    با سلام و عرض ادب و احترام خدمت عوامل سایت خبری رواپرس
    و سپاس از دکتر بیدگلی عزیز
    تحلیل های شما بسیار عالی و متفکرانه است
    این نشانه و بیانگر درک عمیق جنابعالی از مسائل بین الملل را دارد

    Reply

پاسخ دادن

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *