در ماه‌های اخیر افزایش حداقل سن ازدواج مورد توجه قرار گرفته است. برخی از کنوانسیون‌های بین‌المللی مرز کودکی و بزرگسالی را ۱۸ سالگی اعلام می‌کنند. بر این اساس ازدواج زیر ۱۸ ساله‌ها کودک همسری توصیف می‌شود، حال آنکه بطور میانگین ۱۷ درصد ازدواج‌ها زیر ۱۸ سال اتفاق می‌افتد و در ایران نیز به همین میزان ازدواج در سنین پایین رخ می‌دهد. کارشناسان می‌گویند ازدواج در سنین پایین تبعات منفی زیادی دارد و زمانی که همسر یک کودک فوت کند، وضعیت بدتر می‌شود.
در اغلب ازدواج‌هاي زودهنگام، دختران به عقد مرداني با اختلاف سني بسيار در مي‌آيند. کودکان پسر نيز شغل مناسب يا دائمي ندارند و از تامين هزينه‌هاي زندگي عاجزند. بارداري‌هاي زودهنگام و سقط جنين به‌دليل آماده نبودن شرايط جسمي مادرِ کم سن، مهمترين آسيب براي دختراني است که در سنين پايين ازدواج مي‌کنند. در برخي موارد حتي خطر جاني کودکان مادر شده را تهديد مي‌کند. گاهي به دليل ضعف جسماني هنگام تولد نوزاد، مادر نيز قرباني مي‌شود. همين مساله باعث شده تا مرگ و مير مادران افزايش يابد. در حال حاضر نزديک به هزار و ۷۰۰ مادر باردار کمتر از ۱۵ سال وجود دارد که نخستين بارداري خود را تجربه مي‌کنند.
بسياري از اين مادران تا سن ۳۰ سالگي سه تا چهار بار بارداري را تجربه مي‌کنند. از سوي ديگر، آمارها از بالا بودن طلاق در ازدواج کودکان خبر مي‌دهد. در سال ۱۳۹۳، ۳۷ هزار و ۱۱۷ دختر کمتر از ۱۵ سال با مردان در سنين مختلف ازدواج کرده‌اند و هزار و ۲۴۹ دختر در اين سن از شوهران خود جدا شدند. در مرداد سال‌جاري بر اساس گفته‌هاي يکي از نمايندگان مجلس، دو هزار کودک مطلقه در کشور وجود دارد. آنگونه که طيبه سياووشي گفت: « طرح افزايش سن ازدواج کودکان تحت تاثير آمار افزايش تعداد پديده کودک همسري و تبديل آن به کودک بيوه‌ها کليد خورد. کودکاني که با ۱۳ يا ۱۴سال بيوه و سرپرست خانوار بودند.»
آماري از کودکان بيوه
يک عضو شوراي شهر تهران از وجود ۱۵ هزار دختر بيوه زير ۱۵ سال در کشور خبر داد. شهربانو اماني افزود: در مجلس پنجم با ۹۶ مرد درباره عدالت و برابري صحبت مي‌کردم، اينکه ما از نظر اقتصادي با دنيا برابري مي‌کنيم، درست نيست چون يک درصد اقتصاد جهان در اختيار بانوان است. او تصريح کرد: نيمي از سرمايه‌هاي انساني کشور زنان به ويژه دختران دانش آموختگان هستند. اماني ادامه داد: در بسياري از روستاها در گذشته شناسنامه زنان در جيب مردان بود که خودشان مي‌دانستند، بايد به چه کساني راي دهند. البته اکنون وضعيت بهتر شده است. اماني تصريح کرد: در گذشته زنان ما را ضعيفه مي‌گفتند و اکنون هم در خفا همين است.
اين عضو شوراي شهر تهران اظهار کرد: در مجلس چهارم؛ فقط چهار نفر از نمايندگان زن در تهران بودند. بنده وقتي وارد مجلس پنجم شدم هرجا فرصتي برايم پيش آمد سعي مي‌کردم مسائل را پيش ببرم. اماني ادامه داد: امروز از نظر قوانيني که داشتيم به عقب برگشتيم، اما قوانيني از جمله خروج زنان با اذن همسر، صدور گذرنامه، دغدغه حضانت فرزند براي بانوان، ازدواج پدرخوانده با فرزند خوانده در مجلس نهم داريم، بنابراين درخواست دارم راهي که داريم را به شکل مناسب پيش ببريم. به گزارش مهر، او با اشاره به وجود ۱۵ هزار دختر زير ۱۵ سال بيوه در کشور اشاره کرد و افزود: به اميد روزي که با رأفت اسلامي که زنان و مردان را از يک هنر آفريدند، بتوانيم مشکلات بانوان را حل کنيم و فرزنداني را تربيت کنيم که کشور را بسازند و از دامن ما به معراج برسند.
ازدواج زودهنگام آسيب‌زاست
نايب رئيس فراکسيون زنان مجلس درباره وضعيت دختران زير ۱۵سال بيوه در کشور به «آرمان ملي» مي‌گويد: در چندسال اخير اقدامات متعدد درباره ازدواج زودهنگام کودکان و تبعات آن در فراکسيون زنان مجلس انجام شده و اين مساله در ابعاد حقوقي، اجتماعي، سلامت و فرهنگي مورد بررسي قرار گرفته است. سيده فاطمه ذوالقدر مي‌افزايد: موضوع ازدواج دختران زير ۱۵ سال يك آسيب اجتماعي پنهان در جامعه ما محسوب مي‌شود كه اكثرا در مناطق روستايي و حاشيه شهرها و خانواده‌هايي با اقتصاد معيشتي ضعيف شكل مي‌گيرد. به گفته او به دليل ثبت نشدن ازدواج‌ها و نداشتن اوراق هويتي شاهد ظهور پديده کودک بيوه نيز هستيم، اما آمار رسمي و دقيقي از ازدواج دختران زير ۱۵ سال و آسيب‌هاي مربوط به آنها به دلايل برشمرده شده نداريم و مركز آمار ايران نيز اعدادي غير واقع‌بينانه از موضوع طلاق كه به تعداد انگشتان دست است، را بيان كرده كه جاي تأمل دارد.
اين نماينده مجلس تاکيد مي‌کند: در استان‌هاي خراسان، سيستان و بلوچستان، هرمزگان و … شاهد ازدياد آمار کودک همسري هستيم. هرچند آمار مطرح شده از سوي عضو شوراي شهر تهران نيز رقم اندکي نيست و اين مساله نيازمند رسيدگي و توجه است. به گفته او اين آمارها گواه بروز و تشديد انواع آسيب‌ها در جامعه است. بايد دانست که اغلب در اين گونه ازدواج‌ها فاصله سني رعايت نمي‌شود. براي مثال يک دختر ۱۳ساله به عقد يک مرد ۶۰ساله در آمده و همين مساله چالش‌هاي فراواني را براي کودک به دنبال دارد. نايب رئيس فراکسيون مجلس مي‌گويد: بر اساس قانون مدني ازدواج براي دختران در زير سن ۱۳سال فقط با اجازه پدر امکان‌پذير است، اما در اغلب موارد پدران اين کودکان نسبت به اين ازدواج‌ها سخت‌گيري ندارند. در حالي که پدر در اين ازدواج بلوغ عقلي فرزندش را مورد بررسي قرار نمي‌دهند. ذوالقدر مي‌افزايد: فراکسيون زنان مجلس دو بار در اين زمينه به قم رفته و نظرات مراجع تقليد را در اين باره جويا شده است. اين نماينده مجلس درباره شرايط کودکان در ازدواج زودرس تاکيد مي‌کند: اغلب اين کودکان با محروميت تحصيل روبه‌رو هستند. اين در حالي است که آسيب‌هاي جسماني، اختلالات رواني و تلفات جاني اين افراد را تهديد مي‌کند. به گفته او اغلب اين دختران بعد از ازدواج شرايط مناسبي نداشته و محروميت از تحصيل، افزايش طلاق، مشکلات مهارتي و تربيتي در پرورش فرزندان از مشکلات شايع آنها محسوب مي‌شود. اين عضو فراکسيون زنان مجلس مي‌افزايد: اين افراد از مشکلات مزمن روحي و رواني، پرخاشگري، افسردگي و اضطراب برخوردار هستند.
از سوي ديگر بر اساس آمار اين افراد بيش از ديگران تحت خشونت‌هاي خانگي قرار مي‌گيرند. به گفته او بر اساس ماده واحده –ماده ۱۰۴۱قانون مدني اصلاحيه مصوب ۱/۴/۱۳۸۱مجمع تشخيص مصلحت نظام « عقد نکاح دختر قبل از ۱۳سال تمام شمسي و پسر قبل از رسيدن به سن ۱۶سال تمام شمسي ممنوع است. حداقل سن ازدواج براي دختران ۱۶سال تمام و در پسران ۱۸سال تمام شمسي است. عقد ازدواج بين ۱۳تا ۱۶سال در دختران و ۱۶تا سال ۱۸در پسران منوط به اذن ولي و رعايت مصلحت و تشخيص دادگاه است.»
منبع : آرمان ملی
