این کتابخانه در تلاش است تا با آشنایی دوستداران تاریخ و هنر با گنجینه کم‌نظیر این موقوفه، لحظاتی جذاب و متفاوت برای آنان رقم زند و دقایقی هر چند کوتاه فرهنگ‌دوستان را از حجم بالای اخبار مرتبط با این ویروس خطرناک و استرس ناشی از آن دور کند. بدین منظور نمایشگاه مجازی «منتخب آثار هنر عصر قاجار» براساس گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک، از سری نمایشگاه‌های مجازی هنر اسلامی- ایرانی این موقوفه با همکاری فرهنگسرای خانواده تهران به تازگی در بستر اینستاگرام منتشر شد. در این گزارش به بخش‌هایی از این نمایشگاه سری می‌زنیم و با گزیده‌ای از نفایس دوره قاجار موجود در مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک آشنا می‌شویم.
اطلاعاتی ارزنده
نمایشگاه هنر قاجار، کاربران فضای مجازی را از تونل زمان عبور می‌دهد و به دوران حکومت این سلسله می‌برد. دورانی که آغامحمدخان پس از درگذشت کریم‌خان زند خودش را به تهران می‌رساند و در نهایت سلسله قاجار را به‌طور رسمی تأسیس می‌کند. به عبارتی فرهنگ‌دوستان در بخش نخست این نمایشگاه مجازی به خوانش تاریخ مختصری از حکومت قاجار می‌نشینند. هنر قاجار، نگارگری عصر قاجار، خاندان‌های هنرمند، هنرهای نوظهور، فرش و نساجی و هنر خوش‌نویسی در عصر قاجار، از دیگر قسمت‌های بخش نخست این نمایشگاه است. بی‌تردید آشنایی با تأثیر خاندان‌های متمکن ایرانی همچون خاندان قائم مقام فراهانی، خاندان غفاری کاشانی، خاندان وصال شیرازی و… در حفظ و حراست از مواریث فرهنگی کشور در عصر قاجار، اثر عکاسی بر نگارگری این دوره تاریخی، استفاده از سبک گل و بلبل برای تزیین جلد نسخه‌های خطی، قاب آینه و قلمدان‌های لاکی در دوره قاجار، ورود صنعت چاپ و واردات گسترده کالاهای اروپایی از جمله نقاشی‌ها و آثار هنری به ایران از میانه عصر قاجار و بسیاری مطالب خواندنی دیگر از دریچه این نمایشگاه جالب توجه است.
تصویرهایی دیدنی
گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک مملو از آثار گوناگون؛ از اشیای موزه‌ای تا نسخه‌های خطی و اسناد تاریخی است. این آثار بر پایه سنت حسنه وقف و اهدا در ادوار مختلف گذشته گردآوری شده است چنانکه بخش گسترده‌ای از آنها متعلق به مجموعه حاج حسین آقا ملک بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک است. علاقه‌مندان در سه بخش نمایشگاه مجازی هنر قاجار می‌توانند تصویرهایی از نمونه آثار این گنجینه را در عصر قاجار همراه با اطلاعاتی اعم از مشخصات و ابعاد اثر، تاریخ خلق آن، شماره ثبت اثر و نام واقف یا اهداکننده آن را مشاهده کنند. به‌طور مثال مُهر ناصرالدین شاه قاجار بر روی فرمان وی به مویدالدوله فرمانروای خراسان و سیستان که در سال 1311 قمری صادر شده است، از جمله آثار مجموعه حاج حسین ملک در بخش نخست نمایشگاه است. در بخش دوم نمایشگاه هم می‌توان آثاری همچون «نگاره ناصرالدین شاه، اعتماد الدوله(میرزا آقاخان صدراعظم) و سیف الملک عباسقلی خان با لباس نظامی»، از مجموعه اهدایی بانو عزت‌ملک ملک و «چهره‌پردازی پرتره مظفرالدین شاه»، «نگاره گل سرخ اثر ابراهیم الحسنی»، «قالی سالار خانی ترکمن طرح یموت» از مجموعه حاج حسین ملک را مشاهده کرد. بخش سوم نمایشگاه مجازی هنر قاجار نشان‌دهنده آثاری مانند «قطعه خوش‌نویسی ابیاتی از حافظ و سعدی به خط نستعلیق و شکسته اثر علی اکبر گلستانه متعلق به قرن 14 قمری» و «نگاره محمدحسین‌خان غفاری، محمدابراهیم‌خان غفاری و محمدمهدی‌خان غفاری»، از مجموعه اهدایی بانو عزت‌ملک ملک، «بیرق قلمکار عاشورایی که در سال 1321 قمری بافته شده» از مجموعه اهدایی علی حجت‌زاد و همچنین دو قطعه خوش‌نویسی «حدیثی از حضرت علی(ع) به خط نسخ ممتاز محمد شفیع تبریزی» و «دعای تحویل سال نو به خط نسخ و رقاع ام سلمه(دختر فتحعلی شاه قاجار)» از مجموعه حاج حسین ملک که در سال 1245 قمری کتابت شدند، است.
علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه مجازی منتخب آثار هنر عصر قاجار مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک می‌توانند به حساب اینستاگرام (malek_museum_library) مراجعه کنند و به قلمروی نادیده‌های گنجینه نسخه‌های خطی و آثار تاریخی این مجموعه فرهنگی رفته و گوشه‌ای از برگ‌های زرین فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی را به تماشا بنشینند. وب‌سایت این مؤسسه به نشانی www.malekmuseum.org، از دیگر بسترهای معرفی آثار و ارائه خدمات غیرحضوری آن است. کتابخانه و موزه ملی ملک در سال 1316 خورشیدی بر بارگاه ملکوتی رضوی وقف شده است و در حال حاضر این موقوفه در تهران، میدان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) قرار دارد.
منبع : آستان نیوز
