پژوهشگران کشور با هدف بررسی آینده آموزش عالی ایران، سناریوهای مختلفی را برای مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این نظام آموزشی طراحی و تحلیل کرده‌اند.
به گزارش ایسنا، مطالعات جهانی نشان می‌دهند که آموزش عالی همواره یکی از عوامل کلیدی در تحول و توسعه جوامع بوده است. این نقش در دهه‌های اخیر با تغییرات چشمگیری مواجه شده که نیازمند بسترهای جدیدی برای تطبیق با شرایط روز است. آموزش عالی نه تنها در توسعه اقتصادی و اجتماعی بلکه در پیشرفت فرهنگی نیز نقشی اساسی دارد. با توجه به روند رو به رشد جامعه و نیازهای آن، بررسی و تحلیل آینده آموزش عالی برای اطمینان از سازگاری با این تحولات ضروری است.
در دنیای امروز، دانشگاه‌ها به عنوان یکی از نهادهای اصلی جامعه با چالش‌های متعددی مواجه هستند. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نیازهای متغیر بازار کار، تغییرات پیوسته در فناوری و نوآوری، و افزایش رقابت بین دانشگاه‌ها اشاره کرد. این تغییرات نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دقیق برای حفظ و ارتقای کیفیت آموزش عالی هستند. به همین دلیل، پژوهش در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند به درک بهتری از مسیرهای پیش روی آموزش عالی منجر شود.
در این راستا، حسین معینی، استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه حضرت معصومه (س) قم، به همراه سه تن از همکاران خود تحقیقی در زمینه آینده آموزش عالی ایران انجام داده‌اند. این پژوهشگران با هدف طراحی سناریوهای مختلف برای آینده آموزش عالی، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو پرداخته‌اند.
برای انجام این پژوهش، از روش شبکه جهانی کسب‌وکار (GBN) استفاده شده است که یکی از روش‌های موثر در سناریوپردازی به خصوص در حوزه آموزش عالی است. جامعه آماری این تحقیق شامل ۱۶ نفر از خبرگان آموزش عالی بوده که با استفاده از روش گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه‌های بدون ساختار قرار گرفته‌اند. داده‌های حاصل از این مصاحبه‌ها با روش تحلیل تم تجزیه و تحلیل شده‌اند و در نهایت منجر به شناسایی عوامل کلیدی در هفت حوزه مختلف از جمله اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژی، سیاسی، قانونی، مدیریتی و مؤسسات آموزش عالی شده‌اند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بحران‌های عمده در آموزش عالی ایران شامل عدم وجود سیاست‌های پایدار و سرمایه‌گذاری ناکافی در تکنولوژی‌های نوین است. بر اساس عدم قطعیت‌های بحرانی و تحلیل عوامل مختلف، چهار سناریوی اصلی به نام‌های “سرزمین دانش”، “سایه‌های خاکستری”، “دهکده سوخته” و “آب راکد” تدوین شده‌اند.
نتیجه‌گیری این تحقیق نشان می‌دهد که شناخت و آگاهی نسبت به شرایط آینده آموزش عالی ایران برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران این حوزه امری ضروری است. سناریوهای مطرح شده می‌توانند راهنمایی برای برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه در این زمینه باشند. بر اساس نظر خبرگان، سناریوی “سرزمین دانش” به عنوان آینده مطلوب دانشگاه‌ها شناخته شده است که در آن سیاست‌های آموزشی محکم و تحول‌آفرین حاکم است و دانشگاه‌ها برای دستیابی به جایگاه جهانی ناگزیر از تعامل سازنده با جهان هستند.
این سناریوها نه تنها به شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو می‌پردازند بلکه پیشنهادهایی نیز برای بهبود وضعیت فعلی ارائه می‌دهند. از جمله این پیشنهادها می‌توان به بازنگری در آیین‌نامه‌های ارتقای اعضای هیئت علمی، ادغام واحدهای دانشگاهی ضعیف، ارتقای کیفی آموزش و تأکید بر فرصت‌های مطالعاتی اشاره کرد. این اقدامات می‌توانند به بهبود شرایط آموزش عالی و افزایش رقابت‌پذیری دانشگاه‌های ایران در سطح جهانی کمک کنند.
این مقاله علمی پژوهشی در فصلنامه “مجله آموزش عالی ایران” که وابسته به انجمن آموزش عالی ایران است، منتشر شده است. انتشار چنین مقالاتی می‌تواند نقش مهمی در آگاهی‌بخشی و جهت‌دهی به سیاست‌ها و برنامه‌های آموزش عالی کشور ایفا کند و به بهبود کیفیت و ارتقای سطح آموزش عالی ایران کمک نماید.
انتهای پیام
