چنان که اگر افراد فرهیخته و دانش‌دوست و علاقه‌مند به کتاب که با صرف سرمایه‌های مادی و معنوی در تشکیل کتابخانه‌های شخصی کوشیدند، نبودند بی‌گمان امروز از هزاران هزار کتاب ارزنده که برخی به زیور طبع آراسته شده و برخی دیگر همچنان به صورت خطی در کتابخانه‌های عمومی و شخصی نگهداری می‌شوند، خبری نبود و فرهنگ و تمدن و اندیشه بشر از برکات این میراث گرانقدر محروم می‌ماند. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمود یزدی مطلق(فاضل) یکی از این افراد است که طی عمر پر برکت خود کتابخانه‌ای ارزشمند از منابع و نسخه‌های نفیس و منحصر به فرد گردآوری و پیش از وفات آن را وقف آستان قدس رضوی کرد. وی برای کسب علم به حوزه علمیه وارد شد و پس از آن برای تحصیل در دانشگاه وارد دانشکده الهیات دانشگاه مشهد شده و مقطع عالیه دکترا را در دانشگاه تهران به اتمام رساند. ایشان در طول حیات خود از محضر اساتید و علمای بسیاری بهره برد و پس از اتمام دوره دکترا به مشهد بازگشت و به پیشنهاد دکتر مدیرشانه‌چی به استخدام کتابخانه دانشگاه فردوسی در آمد و طی سال‌‌های بعد یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد شد. این شخصیت فرهنگی، سرانجام در سال 1389 هجری شمسی دیده از جهان فرو بست و در صحن جمهوری اسلامی به خاک سپرده شد.
بهره‌مندی محققان از ثمره وقف
محمود یزدی مطلق(فاضل) در سال 1386 كتابخانه تخصصی شخصی خود را كه شامل بیش از شش هزار کتاب چاپی، 120 عنوان نسخه خطی و دست‌نویس و 113 کتاب چاپ سنگی 29 قطعه عكس تاریخی، 74 نسخه چاپ سنگی و 33 نسخه عکسی،7 عدد نکاح نامه خطی، 219 نسخه پایان‌نامه و 1350 نشریه و مجله بود به کتابخانه آستان قدس رضوی اهداء کرد. مجموعه اهدایی ایشان در كتابخانه تخصصی مخطوطات این تالار به نام دكتر فاضل یزدی نام‌گذاری شد. این مجموعه بسیار نفیس و گرانبها که منابع متعددی را با موضوعات مختلف از جمله احادیث، ادعیه، فقه، تفسیر، کلام و حکمت و ادبیات در بر می‌گیرد، حاصل تلاش‌های بسیار در طول عمر استاد است که هم اکنون در اختیار عموم دانش پژوهان رایگان قرار گرفته است.
نفایسی از نسخه‌های وقفی
سید رضا صداقت حسینی کارشناس نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، این مجموعه وقفی را شامل نفایسی ارزشمند از نسخه‌های خطی، چاپ سنگی و سایر آثار وقفی عنوان می‌کند. این کارشناس به تعدادی از آثار اشاره می‌کند که به شهید ثانی از علمای مشهور قرن 11 هجری تعلق دارد. وی، «کتاب التنبیهات العلیه شهید ثانی» و «منیة المرید فی آداب المفید و المستفید» تألیف زین‌الدین بن علی معروف به شهید ثانی از علمای مشهور قرن دهم در قرن 11 هجری که در همین قرن به خط نسخ کتابت شده را از دیگر آثار نفیس این مجموعه برمی‌شمارد. نسخه خطی «التنبیهات العلیة یا اسرار الصلاة» تألیف زین الدین بن علی معروف به شهید ثانی متوفای 966 هجری قمری مشتمل بر مقدمه و خاتمه و سه فصل در بیان آداب و اسرار نماز به زبان عربی نیز دیگر اثر اهدایی این واقف است که وی بدان اشاره دارد. همچنین نسخه خطی «کشف الریبة عن احکام الغیبة» دیگر اثر متعلق به شهید ثانی موجود در این مجموعه وقفی است که این کارشناس به آن اشاره داشته و می‌گوید: «این اثر در بحث غیبت و بیان حکم فقهی آن است که توسط دکتر فاضل وقف این آستان شده است». طبق گفته‌های صداقت حسینی، کتاب «الفوز الاصغر» تألیف احمد بن محمد معروف به ابن مسکویه متوفای 421 هجری قمری از دیگر آثار نفیس این کتابخانه وقفی و در اثبات واجب و احوال نفس و لزوم بعث انبیاء در سه مسأله بوده و در سال 1068ق، کتابت شده است. نسخه خطی «التحصین فی صفات العارفین»، تألیف احمد بن محمد معروف به ابن فهد حلی متوفای 841 هجری قمری مشتمل بر عزلت و گوشه¬گیری بر اساس روایات و احادیث اهل بیت (ع) است. از یکی دیگر از نفایس اهدایی دکتر فاضل یزدی می‌توان به کتاب قواعد الاحکام علامه حلی خط نستعلیق 19 سطری تحریر قرن 11 ق و نسخه خطی کتاب «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه» تألیف شهید ثانی اشاره کرد که به خط نستعلیق و در قرن یازدهم هجری کتابت و وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است. افزون بر این‌ها آثار بسیار نفیس دیگری در بین نسخه‌های خطی ایشان وجود دارد که وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده است.
مجموعه‌ای کامل برای پژوهشگران نسخه‌های خطی
کتابخانه تخصصی مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، حدود ده هزار کتاب چاپی و 200 پایان‌نامه را در خود جای داده است. هدف از ایجاد کتابخانه تخصصی مرکز نسخ خطی، ایجاد فضای مناسب برای فهرست‌نویسان، پژوهشگران نسخ خطی، مصححین و پژوهشگران علاقه‌مند به نسخه‌های خطی است. در این کتابخانه فهرست‌نسخه‌های خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس، کتابخانه مرعشی، دانشگاه تهران و سایر مراکز مهم پژوهشی و علمی کشور نگهداری می‌شود. همچنین فهرست کتب خطی کشورهای ترکیه، عراق، ازبکستان، یمن و بسیاری از کشورهای خارجی در این کتابخانه وجود دارد. دایره‌المعارف‌ها، فرهنگ‌ها، کتب مرجع، منابع تخصصی از دیگر منابع ارزشمند این کتابخانه است. از دیگر خدمات فرهنگی این کتابخانه می‌توان به ارائه خدمات دیجیتالی به صورت حضوری یا غیرحضوری به پژوهشگران نسخ خطی اشاره داشت. به این صورت که تصاویر دیجیتالی نسخه‌های خطی کتابخانه بر روی سیستم‌های کامپپیوتر کتابخانه قرار گرفته و پژوهشگر در اسرع وقت، متن و کتاب مورد نیاز خود را به صورت pdf مشاهده کرده و در صورت لزوم، پس از تکمیل فرم‌های مخصوص درخواست تصویر، تصویر دیجیتالی مورد نظرش را دریافت می‌کند. بخشی از منابع موجود در این کتابخانه توسط خود کتابخانه خریداری شده و برخی توسط دکتر محمود فاضل یزدی مطلق و بخشی توسط مرحوم غلامعلی عرفانیان به این کتابخانه اهداء شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
گزارشگر: فاطمه باغشاهی
