ویروسی که نقطه عطف رقابت میان واشنگتن و پکن شد
در حالی که همه‌گیری ویروس کرونا به اختلافات بیسابقه میان چین و آمریکا دامن زده و علیرغم گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور، کاخ سفید معتقد است ویروس کرونا در آزمایشگاهی در ووهان چین ساخته و گسترش پیدا کرده است، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در تازه‌ترین اظهار نظر خود طی مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز، علاوه بر انتقاد شدید به چین و سازمان جهانی بهداشت، تهدید کرد که می‌تواند کل روابط آمریکا با چین را قطع کند.
در این شرایط و با وجود نگرانی‌‌های گسترده کشورهای غربی نسبت به چین در شرایط همه‌گیری کرونا، این کشور در حدود ده روز قبل نمونه‌ای جدید از موشک خود را راهی فضا کرده که گفته می‌شود برای تاسیس ایستگاه فضایی چین نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد. این ایستگاه فضایی که کاخ آسمانی نام دارد قرار است تا دو سال دیگر تکمیل شده و ظریفت فرستادن 6 فضانورد را داشته باشد. همین امر به گفته کارشناسان، سطح رقابت‌های جهانی میان واشنگتن و پکن را از عرصه نظامی، سیاسی و اقتصادی به سطح فضا نیز کشانده است.
اول اسپوتنیک و حالا کرونا
در این رابطه مجله فارین افرز آمریکا در تازه‌ترین گزارش خود درخصوص رقابت جهانی میان آمریکا و چین، آورده است: زمانی که در اکتبر 1957 اتحاد جماهیر شوروی نخستین ماهواره خود را به فضا پرتاب کرد، آمریکا متوجه شد که روس‌ها نه تنها یک رقیب ایدئولوژیک، بلکه رقیبی تکنولوژیک و نظامی هستند؛ امری که به میزان زیادی نگاه واشنگتن را از اولویت‌های خود نسبت به مسکو تغییر داد.
حالا در سال 2020 نیز بیماری کرونا می‌تواند مانند همان لحظه غیرمترقبه اسپونتیک شوروی برای آمریکا باشد؛ با این تفاوت که اکنون رقیب اصلی چین است. کشوری که با اقدام سریع و موثر خود برای مقابله با کرونا و نیز یاری رساندن به سایر کشورها، روندی متفاوت از آمریکا و اروپا را طی کرده است. چین و آمریکا که تا پیش از این نیز رقابت بر سر نفوذ جهانی را آغاز کرده بودند در شرایط کنونی توجه تحلیلگران را درمورد عملکرد سیستم کمونیستی و لیبرال دموکراسی غربی به خود جلب کرده‌اند. همانطور که شاهد بودیم در اوج همه‌گیری کرونا در چین، این کشور بزرگترین سرمایه دولتی خود را در مدیریت بحران و متمرکز کردن منابع برای مقابله با این بیماری به کار گرفت. ساختار از بالا به پایین این کشور توانست با سرعت فوقالعادهای این ویروس را مهار کرده و شهر ووهان را به عنوان مرکز شیوع کرونا عاری از مبتلایان جدید کند.
لیبرال دموکراسی یا کمونیسم؟
با این حال یک سیستم سیاسی متمرکز نیز دارای آسیب پذیری است. هر چند در چین مقامات محلی دارای اختیارات و قدرت گسترده‌ای هستند، اما به واسطه اینکه بازخورد آنها از مرکز نسبت به عملکردشان چگونه باشد، گاهی اوقات ممکن است انگیزه‌هایی در جهت پنهان کردن وقایع در میان آنها بروز کند.
به گفته برخی از کارشناسان واکنش مقامات محلی استان هوبی در شیوع بیماری کرونا را می‌توان از این زمره قلمداد کرد. آنها در ابتدای شیوع کرونا با تردید و حتی انکار نسبت به همه‌گیری این ویروس واکنش نشان دادند، زیرا قصد نداشتند تصویری از مدیریت ضعیف و عدم کنترل اوضاع را به مرکز نشان دهند؛ درست در همین جا بود که علیرغم کاشته شدن بذر همه‌گیری، دولت پکن با ورود به قضیه، توانست با متمرکز کردن تمامی منابع خود، چندین میلیون نفر را قرنطینه و از شدت خسارت‌های ناشی از بیماری به میزان قابل ملاحظه‌ای بکاهد.
در سوی مقابل، سیستم سیاسی آمریکا دقیقاً به روشی مخالف چین در مواجهه با کرونا دست زد. دولت فدرال تصویری از بینظمی و آماتور نسبت به مقابله با بیماری ارائه داد. در غیاب مدیریت دولت، این ایالت‌ها بودند که مسئولیت مدیریت بحران را به دست گرفتند و تا میزانی قدرت و تاب‌آوری فدرالیسم در آمریکا را به نمایش گذاشتند. با این حال اقدامات دولت نشان داد که با وجود برنامه‌های مستقل ایالتی برای مهار کرونا، عملکرد ضعیف یک دولت و رفتارهای غیر مسئولانه آن چگونه می‌تواند بهترین تلاش‌ها در ایالت‌های مختلف را تضعیف کرده و از بین ببرد.
به گفته ناظران در اینجاست که جهان به دقت عملکرد دو سیستم لیبرال دموکراسی و کمونیستی متمرکز را برای مقابله با یک بحران نظاره می‌کند. درست در زمانی که بسیاری از مردم از منشاء بیماری غافل هستند، عملکرد چین نسبت به آمریکا برای مهار کرونا برجسته می‌شود. کشوری که اکنون با بازگشت به زندگی عادی و بازگشایی کسب و کارها، مایه رشک بسیاری از کشورهای غربی درگیر بحران شده است.
در این راستا هرچند تاکنون بسیاری از تحلیلگران سیستم سرمایه‌داری را پیروز رقابت‌های جهانی توصیف کرده و از مزیت‌های ثابت شده آن در روندهای مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یاد می‌کنند اما شیوع کرونا می‌تواند یک نقطه عطف و تحول بنیادین در مناسبات جهانی باشد؛ درست مانند لحظه پرتاب ماهواره اسپوتنیک توسط شوروی به فضا. به همین دلیل است که رقابت‌های قبلی میان آمریکا و چین را باید به قبل از شیوع کرونا مرتبط دانست و سطح کنونی این رقابتها پس از کرونا را نقطه آغاز جدیدی برای رویارویی جهانی میان این دو ابرقدرت تلقی کرد.
منبع : ابتکار
