حرم مطهر رضوی در طول تاریخ تأسیس خود؛ از آغازین روزها تا به امروز، گنجینه‌ای منحصربه‌فرد از هنر و معماری بوده است به‌طوری‌که در هیچ نقطه‌ای از جهان اسلام نمی‌توان چنین گنجینه‌ای از هنر و معماری متعلق به ادوار مختلف را در کنار یکدیگر دید. درواقع آثاری از عصرهای درخشان هنری همچون تیموری، ایلخانی، صفویه و قاجاریه تا به امروز در قالب یک مجموعه در بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) قابل‌مشاهده است و می‌توان گفت بارگاه مطهر حضرت رضا(ع) با فضای هنری رشد و نمو پیداکرده است. همچنین هنرمندان در طول تاریخ هر آنچه بلد بودند، از سر ارادت خود در حرم مطهر به جلوه و نمایش گذاشتند.
مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی نیز در راستای حفظ و گسترش هنر در آستان مقدس حضرت رضا(ع) تأسیس‌شده است و در طول سه دهه فعالیت خود به خلق آثار هنری، تبیین و توصیف گنجینه هنری موجود در این آستان مقدس پرداخته است. در ادامه پای سخن امیرمهدی حکیمی، مدیرعامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی می‌نشینیم تا با فعالیت‌های سال گذشته این مؤسسه و برنامه‌های پیشروی آن بیشتر آشنا شویم.
این مؤسسه فعالیت‌های خود را در رشته‌های مختلف هنری با چه نگاه و رویکردی در سال گذشته دنبال کرد؟
در یکی از بندهای حکم رهبر معظم انقلاب به حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی به فضای هنر و اهمیت و توجه ویژه به آن پرداخته‌شده است. تولیت این آستان مقدس نیز تأکیدات بسیاری به موضوع هنر فاخر در فرمایشات خود داشتند. در این راستا این مؤسسه در رویکرد جدید خود خلق آثار فاخر در دایره و منظومه فکری تحت عنوان «مکتب هنر رضوی» را مدنظر قرار داده است. به عبارتی امروزه فعالیت‌های این مؤسسه در حول محور مکتب هنر رضوی انجام می‌شود.
دقیقاً منظور از مکتب هنر رضوی چیست؟
مکاتب هنری همواره از دل خلق آثار هنری به سرانجام رسیده و به یک ساختار فرم و محتوایی برای آن مکتب تبدیل‌شده‌اند. مکتب هنر رضوی نیز درصدد است از تحلیل و بررسی آثار هنری که در طی قرون متمادی در این آستان مقدس خلق‌شده است، مبانی نظری استخراج کند و به یک فرم و شیوه بیان محتوا برسد. این مکتب در چگونگی خلق آثار هنری آینده به ما کمک خواهد کرد. به بیانی دیگر تمامی آثار؛ از معماری و کتیبه‌نگاری‌ها تا آثار ادبی، از یک هندسه مفهومی و فرمی تبعیت خواهد کرد به‌طوری‌که مکتب هنر رضوی را می‌توان دریچه‌ای به‌سوی افق‌های بلند در هنر آستان مقدس حضرت رضا(ع) دانست. بدین ترتیب مسیر فعالیت این مؤسسه و برنامه‌های آن، همگی از دل مکتب هنر رضوی به دست می‌آید چنانکه سعی شد بیشتر فعالیت‌های سال گذشته مؤسسه پیرامون این مکتب شکل گیرد.
در ادامه ابتدا از برنامه‌هایی بگویید که در سال گذشته به همت انجمن ادبی رضوی مؤسسه در حوزه شعر و ادب برگزار شد؟
در این راستا برگزاری سلسله نشست‌های ادبی «حماسه واژه‌ها؛ آینه چهل سال شعر فارسی» با محوریت مروری بر چهل سال شعر فارسی پس از انقلاب اسلامی در دستور کار مؤسسه قرار گرفت که از برنامه‌های فاخر امروز ادبی ایران به شمار می‌آید. تاکنون نیز هشت نشست شعرخوانی با حضور شاعران پیشکسوت و جوان از گوشه و کنار کشور در مناسبت‌های مختلف در مشهد اجرا و ضبط‌شده است.
برنامه‌های آموزشی مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در سال 1400 چگونه دنبال شد؟
در حوزه برنامه‌های آموزشی مکتب هنر رضوان تحولاتی ایجاد کردیم. درواقع در برنامه تحولی آینده مؤسسه نگاه ویژه‌ای به امر آموزش شده است. بدین ترتیب ازیک‌طرف شاهد گسترش دوره‌های آموزشی بودیم و از طرف دیگر تعدادی بیشتری از دانش‌پژوهان در حوزه هنر جذب شدند.
این مؤسسه در حوزه موسیقی نیز تولیدات جدید و متفاوتی در یک سال گذشته انجام داده است، در این خصوص نیز توضیح دهید.
درگذشته آثار موسیقایی بسیاری در مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی تولیدشده بود که می‌توان از اثر «آمده‌ام ای شاه پناهم بده» نام برد. اما در سال گذشته برای نخستین بار در تاریخ حدود 700 ساله موسیقی قوالی که موسیقی عرفانی شبه‌قاره؛ از افغانستان و پاکستان تا هند را شامل می‌شود، اقدام به تولید قوال خوانی‌های رضوی کردیم. قوالی اغلب در مدح پیامبر اکرم(ص) و حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) و یا عرفا خوانده‌شده بود. ما برای اولین بار با استفاده از اشعار منتخب شاعران فارسی‌زبان معاصر ایران و افغانستان و حضور جمعی از هنرمندان حوزه موسیقی هرات افغانستان، آلبوم قوالی و مناقب خوانی‌های رضوی هراتی «قول و قبول» را تولید کردیم.
یکی دیگر از فعالیت‌های سال گذشته این مؤسسه در حوزه موسیقی، تکمیل پروژه جمع‌آوری نواها و آواهای رضوی ایران‌زمین بود که در این خصوص اقداماتی در سال‌های 1391 و 1392 انجام‌شده بود. در این راستا از 30 گروه دیگر از سراسر ایران دعوت شد تا جمع‌آوری موسیقی فولکلور ایران که برای حضرت رضا(ع) خوانده می‌شود، کامل شود. این مجموعه در هشت بخش همچون چاووش‌خوانی، سلام‌خوانی، مدح‌خوانی و… همراه با یک کتاب پژوهشی به‌زودی منتشر خواهد شد.
همچنین این مؤسسه به‌منظور ادامه فعالیت‌های خود در حوزه سرود، در یک سال اخیر موفق به تولید سرودها و نماهنگ‌های جدیدی شد که موردتوجه نیز قرار گرفت. به‌طور مثال، از فعالیت‌های مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در حوزه تولید آثار موسیقی با محوریت سردار شهید قاسم سلیمانی در حاشیه برگزاری سی و هفتمین جشنواره «موسیقی فجر» تقدیر شد.
در یک سال اخیر در حوزه تولید آثار سینمایی و تلویزیونی چه فعالیت‌هایی انجام شد؟
پروژه تولید سریال عروسکی «شهر عسل» که حدود دو سال قبل در مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی آغازشده بود، در سال گذشته به پایان رسید. ماحصل این کار تولید 30 قسمت 20 دقیقه‌ای و همچنین یک فیلم سینمایی 90 دقیقه‌ای است.
مؤسسه چه دستاوردهایی در حوزه برگزاری جشنواره‌های هنری داشت؟
این مؤسسه در طول سه دهه فعالیت خود جشنواره‌های متعدد هنری همچون دوسالانه «تذهیب‌های قرآنی» و جشنواره عکس «خانه دوست» را برگزار کرده است. به همت این مؤسسه در سال گذشته نیز نخستین دوره جشنواره بین‌المللی عکس «مزارات» با شرکت عکاسانی از 33 کشور جهان برگزار شد. ماحصل برگزاری این جشنواره دریافت بیش از 8 هزار عکس توسط دبیرخانه جشنواره بود. همچنین می‌توان از جشنواره مزارات، به‌عنوان یکی از موفق‌ترین جشنواره‌های عکاسی ایران در سال‌های اخیر نام برد. امیدوارم سال 1401 نیز دومین دوره این جشنواره را برگزار کنیم.
تولید سوغات زائر، یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت این مؤسسه است. در این حوزه چه اتفاقات جدیدی رقم خورده؟
درگذشته فعالیت‌های بسیاری در حوزه تولید سوغات زائر در آستان قدس رضوی شکل‌گرفته بود. این مؤسسه در یک سال اخیر اقدام به پیگیری تولید بیش از 400 محصول هنری رضوی با برند «مهر» کرد که به‌تازگی محصولات این برند وارد بازار شده است. این محصولات با نگاه به مکتب هنر رضوی و بر اساس آرایه‌های هنری بکار رفته در حرم مطهر حضرت رضا(ع) در اعصار مختلف تولیدشده است و شامل اکسسوری‌های مختلفی؛ از زیورآلات تا نشان کتاب می‌شود که در زندگی امروزی مردم مورداستفاده قرار می‌گیرد.
چشم‌انداز آینده فعالیت‌های مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی چیست؟
این مؤسسه تمامی فعالیت‌های آینده خود را در حوزه‌های مختلف اعم از آموزش، پژوهش، خلق آثار هنری و سوغات زائر با محوریت مکتب هنر رضوی انجام خواهد داد چنانکه این موضوع را در برگزاری نشست‌های علمی و طراحی وبینارهای جدیدش مورد توجه قرار داده است. در این راستا در حال ارتباط با دانشگاه‌های مهم ایران همچون دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس، جهاد دانشگاهی و دانشگاه هنر نیز هستیم. حتی در آخرین روزهای سال 1400، تفاهم‌نامه همکاری‌های مشترک آموزشی و پژوهشی میان این مؤسسه و دانشگاه هنر به امضا رسید. بی‌تردید با همکاری و همراهی مجموعه‌های هنری ایران اتفاق بزرگی در زیرمجموعه مکتب هنر رضوی خواهد افتاد.
انتهای پیام
