به گزارش آستان نیوز، این برنامه مجازی با هدف معرفی «لوح رسم معماری» موجود در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک بزرگ‌ترین موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران با حضور نوشاد رکنی رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی این مؤسسه 13 خرداد به صورت پخش زنده(live) در اینستاگرام برگزار شد.
رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک در این برنامه مجازی بیان کرد: در حال حاضر از این لوح رسم معماری دو اثر شناسایی شده است که اثر موجود در گنجینه ملک تنها نمونه دارای فتوت‌نامه معماری است، بنابراین آن را می‌توان یک اثر بی‌نظیر دانست.
نوشاد رکنی با اشاره به سابقه کهن تاریخ معماری ایران و ریشه کلمه مهندس ادامه داد: اسناد و متون تاریخی مانند سفرنامه‌ها نشان می‌دهد که افرادی به عنوان مهندس کار طراحی معماری را در گذشته‌های دور در ایران انجام می‌دادند و حتی مهندسی نقشه‌کشی را در مدارس و کارگاه‌هایی فرا می‌گرفتند. این افراد از ابزاری به نام زیج(تخته معماری شطرنجی) برای رسم نقشه عمارت‌ها در گذشته استفاده می‌کردند.
وی با تأکید بر اینکه «فتوت» ریشه عمیقی در فرهنگی ایرانی دارد، افزود: در گذشته هر صنفی آیین‌های فتوت و فتوت‌نامه خاص خود را داشته است که این فتوت‌نامه را به بزرگی منسوب می‌دانستند. به طور مثال فتوت‌نامه صنف کشتی‌سازان به حضرت نوح(ع) منسوب بوده است.
معرفی لوح رسم معماری ملک
رکنی به وجود کتیبه(متن) فتوت‌نامه معماری در دورتادور لوح رسم معماری کتابخانه و موزه ملی ملک اشاره و ابراز کرد: تا پیش از شناسایی این لوح رسم معماری به عنوان اثری ارزشمند، اطلاعاتی درباره فتوت‌نامه معماران وجود نداشت.
وی ادامه داد: کتیبه این لوح رسم معماری دارای رقم(امضا) و تاریخ 1309 هجری قمری است. همچنین نام حسین نقاش(نقشه‌کش) در آن توسط عکس‌برداری با اشعه UV شناسایی شده است، اما اطلاعاتی از این فرد در دست نیست.
رئیس اداره اطلاعات فرهنگی و حفاظت فنی این مؤسسه گفت: لوح رسم معماری کتابخانه و موزه ملی ملک دارای صفحه‌ای شطرنجی دو رو است که مقیاس خانه‌های شطرنجی آن در دو سطح پشت و روی آن متفاوت است. این جدول‌کشی پس از کتابت فتوت‌نامه بر روی این لوح انجام شده است.
وی اضافه کرد: همچنین این تخته، سطحی روغنی(لاکی) دارد که موجب شفافیت و صیقلی بودن آن برای ترسیم نقشه‌های معماری شده چنانکه نشانه‌هایی از نقشه‌های قدیمی کشیده شده بر روی آن با ابزارهای نوین تصویربرداری قابل بررسی است.
رکنی با خوانش بخش‌هایی از متن فتوت‌نامه معماری کتابخانه و موزه ملی ملک گفت: این فتوت‌نامه با بسم‌الله الرحمن‌الرحیم آغاز و در آن در قالب سؤال و جواب، پرسش‌های کارآموز فتوت معماری درباره ابزارهایی مانند گونیا، ریسمان، شمشه و… توسط پیر معماری پاسخ داده شده است.
مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک با برگزاری برنامه‌های مجازی «گشتی در گنج ملک» در قالب گفت‌وگو درباره آثار نفیس تاریخی و هنری موجود در این مؤسسه با متخصصان و پژوهشگران کشور و پخش زنده آن‌ها از صفحه اینستاگرام خود به نشانی malek_museum_library در مسیر گسترش دانش و معارف کشور بر طبق وقف‌نامه حاج حسین آقا ملک بنیانگذار و واقف این مجموعه در دوران رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی فعالیت می‌کند.
