برای وارد شدن به این حرفه تنها ذوق و قریحه کافی نیست بلکه مدام باید نوشت. این حرفه ابتدا با نوشتن شروع می‌شود و سپس آموختن دوره‌های آموزشی بسیار کمک کننده است. موسسات فرهنگی بسیاری در سطح کشور اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی نویسندگی کرده‌اند که یکی از آن‌ها به‌نشر(انتشارات آستان قدس رضوی) با سابقه چندین سال متوالی فعالیت در این حوزه است. برای آشنایی بیشتر با دوره‌های آموزشی داستانی به‌نشر سراغ سید احمد میرزاده، نویسنده، شاعر و عضو انجمن قلم ایران رفتیم. این نویسنده خوش ذوق که در حال حاضر معاون تولید انتشارات به‌نشر و مدرس دوره‌های آموزشی داستان‌نویسی برای نوجوانان است، خود بیش از۲۰ عنوان کتاب در حوزه ادبیات کودک، نوجوان و بزرگسال به رشته تحریر درآورده و کارنامه هنری پر افتخاری دارد. با سید احمد میرزاده همراه شدیم تا از برنامه‌های به‌نشر در خصوص برگزاری دوره‌های آموزشی داستان‌نویسی و اصول داستان‌نویسی بیشتر بدانیم.
تاریخچه برگزاری کلاس‌های داستان‌نویسی به‌نشر به چه زمانی برمی‌گردد؟
به‌نشر از سال ۱۳۹۵ با برگزاری نشست‌های داستان‌نویسان رضوی با دبیری آقای سعید تشکری شروع به فعالیت کرده است. این جلسات هر سه شنبه با حضور جمعی از داستان‌نویسان در فروشگاه مرکزی به‌نشر در مشهد برگزار می‌شود. در طی سال ۹۸، دو دوره آموزشی داستان‌نویسی در مشهد ویژه نوجوانان برگزار شد که مدرس آن خودم بوده‌ام. در این کلاس‌های آموزشی، یک دوره کامل فنون داستان‌نویسی به شکل کارگاهی و با دادن تمرین‌های درسی برگزار شد. همچنین یک دوره آموزشی در سال ۱۳۹۸ در تهران با حضور وجیهه سامانی از داستان‌نویسان برجسته انقلاب اسلامی و برگزیده جشنواره‌های گوناگون ادبی از جمله مطبوعات ارشاد، داستان انقلاب حوزه هنری، حبیب غنی‌پور و… در دفتر انتشارات به‌نشر برگزار شد که این جلسات به صورت منظم، چهارشنبه‌های آخر هر ماه پذیرای علاقه‌مندان بود. همچنین در طول سال ۱۳۹۸جلسه آموزشی دیگری دوشنبه در میان در دفتر تهران به دبیری ناصر نادری برگزار شد که با پرداختن به نقد و بررسی داستان‌های مختلف و آموزش تکنیک‌های داستان‌نویسی دینی برای کودکان یکی از پربارترین جلسات آموزشی به‌نشر بود و خروجی‌های متعددی داشته است. به گونه‌ای که ده‌ها طرح مصوب و چندین کتاب، خروجی این جلسات بوده است.
در سال ۱۳۹۸، چه تعداد جلسه آموزشی داستان‌نویسی توسط موسسه به‌نشر برگزار شده و چه تعداد علاقه‌مند در این کلاس‌ها حضور داشته‌اند؟
در سال گذشته ۷۴ جلسه کارگاه داستان‌نویسی شامل ۹ کارگاه ویژه بانوان با تدریس وجیهه سامانی، ۱۵ کارگاه ویژه نوجوانان با تدریس سید احمد میرزاده، ۱۵ جلسه قصه‌نویسی دینی برای کودکان به دبیری ناصر نادری و ۳۵ جلسه عصرانه داستان‌نویسان رضوی به دبیری سعید تشکری برگزار شده که در مجموع نزدیک به۱۰۰ نفر علاقه‌مند به داستان‌نویسی از این کارگاه‌ها بهره‌مند شده‌اند.
هدف اصلی برگزاری جلسات آموزشی داستان‌نویسی در به‌نشر چیست؟
دوره‌های آموزشی داستان‌نویسی به‌نشر، آموزش داستان‌نویسی صِرف نیست، بلکه داستان‌نویسی با رویکردی دینی است. یکی از رویکردهای به‌نشر پرداختن به ادبیات داستانی دینی است که دشواری‌های مختلف و ابعاد پژوهشی و تکنیکی زیادی به همراه دارد. به‌نشر در زمینه‌ی ادبیات دینی، برنامه‌های گسترده‌ای در نظر گرفته که دارای جنبه‌هایی متنوع است. یکی از این برنامه‌ها کمک به شکل‌گیری جلسات تئوری‌پردازی پیرامون ادبیات دینی است. نگاه درازمدت به‌نشر نیز تربیت نویسندگانی را ایجاب می‌کند که قادر به تولید ادبیات دینی باشند. این رویکرد و این نوع نگاه، کار جدیدی از انتشارات آستان قدس رضوی در تکامل ادبیات دینی کشوراست.
برنامه عصرانه داستان‌نویسی رضوی را تا چه حد موفق ارزیابی می‌کنید؟
دوره آموزشی داستان‌نویسان رضوی به صورت مستمر هر هفته سه شنبه از سال ۱۳۹۵ در فروشگاه مرکزی کتاب و محصولات فرهنگی به‌نشر برگزار می‌شود. تا کنون بیش از ۹۰ جلسه آموزشی با حضور سعید تشکری نویسنده برجسته دراماتیک کشور برگزار شده و ماحصل این جلسات، چاپ کتاب «به صرف عصرانه» چکیده آثار داستان‌نویسان رضوی شرکت‌کننده در این جلسات است که سال گذشته منتشر شد. خوشبختانه نویسندگانی که در این جلسات حضور داشتند به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند به‌گونه‌ای که به قلم یکی از اعضای این دوره آموزشی، ام البنین ماهر کتاب «دل اندر وا» منتشر شده است. همچنین با تعدادی از شرکت‌کنندگان این جلسات، قراردادهای تألیف مستقل بسته‌ایم.
بیشترین بهره‌وری در یک کارگاه آموزشی به چه عواملی بستگی دارد؟ آیا نویسندگی، نیازمند ذوق و قریحه ذاتی است و یا باید برای آن تلاش کرد؟
البته نه داستان‌نویسی بلکه هر هنری تا حد زیادی مبتنی بر ذوق و قریحه ذاتی است. هنرمند نیاز به هوش، دقت بالا و تیز نگه داشتن حواس داخلی و بیرونی خود دارد. بعضی افراد ذاتا از این ویژگی‌ها برخوردار هستند و برخی می‌توانند در طول زندگی خود آن‌ها را تقویت کنند. هر چند این‌ها بخشی از کار است. ۹۰ درصد کار نویسندگی، مرتبط با تلاش فردی شخص نویسنده است. کسی که می‌خواهد نویسنده خوبی شود، باید پشتکار داشته باشد، کتاب‌خوان باشد و تکنیک‌های داستان‌نویسی را بیاموزد. تجربه‌های شخصی خود را از زندگی غنی کند و تا می‌تواند بنویسد. از نظر من تنها حضور در کلاس‌های داستان‌نویسی، نویسنده تربیت نخواهد کرد، بلکه در کلاس‌های داستان‌نویسی، نهایتا داستان‌شناس و منتقد ادبی تربیت می‌شوند.
طی این سال‌ها، خروجی کلاس‌های داستان‌نویسی به‌نشر چگونه بوده است؟
خوشبختانه در طی این سال‌ها افراد با استعدادی در کارگاه‌های آموزشی داستان‌نویسی به‌نشر حضور یافتند و با فنون و تکنیک‌های داستان‌نویسی دینی آشنا شده و حداقل می‌توان گفت داستان‌شناسان و منتقدان ادبی خوبی شده‌اند. به طوری که قادرند در جلسات نقد و بررسی با منتقدان برجسته وارد بحث و گفتگوی فنی شوند. این دوره‌های آموزشی حتی اگر به تربیت یک نویسنده دینی مطرح منجر شود ما موفق بوده‌ایم. البته خروجی کلاس‌های آموزشی به‌نشر تا همین الان خیلی بیشتر از این‌هاست. مثلا در کلاس‌های آقای ناصر نادری ده‌ها طرح داستانی تعریف شده و چندین کتاب هم خروجی نشست‌های ایشان بوده که در شورای علمی به‌نشر به تصویب رسیده‌اند.
تهیه و تنظیم: وجیهه تقی زاده
