انتشار این کلیپ‌ها اگرچه قابل تعمیم به جامعه زنان کشور نیست اما اخیرا سبب تحلیل‌ها و پرسش‌های فراوانی بویژه درباره میزان و جایگاه خشونت در رفتارهای زنان به عنوان قشری از جامعه شده است؛ هرچند تاکنون بیشتر شاهد بحث های جامعه شناختی با موضوع خشونت علیه زنان بودیم و همچنان هم هستیم اما مشاهده رفتارهای همراه با خشونت و دعوا در بین زنان خود موضوعی است که بعد از انتشار این کلیپ ها نیازمند تحلیل به نظر می رسد.

ضرورت این تحلیل ها زمانی از نظر اقشار مختلف جامعه بویژه نخبگان حوزه علوم اجتماعی پررنگ تر نمایان شده که طی ماه های اخیر قتل یکی از هنرمندان کشور که گفته شده توسط پدر و مادر او انجام شده، خبرساز بوده و بازتاب ها و واکنش های بسیاری را همراه داشته است.

صرفنظر از اینکه نخبگان علوم اجتماعی به طور کلی بارها طی سال های اخیر از کاهش آستانه صبر و افزایش رفتارهای خشونت آمیز در جامعه خبر و هشدار داده اند، اما با رویکرد پیش گفته درباره زنانف این پرسش ابتدا مطرح است که آیا رفتارهای زنان خشونت‌آمیز یا خشونت‌آمیزتر شده است یا اینکه جامعه تغییری نکرده بلکه پس از توسعه شبکه های اجتماعی این نوع رفتارها اینک بیشتر در معرض دید مخاطب قرار می گیرد؟ پرسش بعد اینکه اگر رفتار همراه با خشونت نزد برخی از زنان جامعه بیشتر شده، علل و خاستگاه های آنها چیست و چه راهکارهایی دارد؟ گرچه انتشار این کلیپ ها نباید و نمی تواند دستمایه تعمیم آن به همه یا حتی طیف قابل تاملی از زنان جامعه شود، قشری که نقش مادری را برای فرزندان این سرزمین به دوش کشیده اند و می کشند اما به هر روی از منظر جامعه شناختی، هر پدیده اجتماعی قابل تحلیل و دارای خاستگاه هایی است که باید واکاوی شود.

خبرگزاری جمهوری اسلامی در استان کرمان با این رویکرد به سراغ یکی از جامعه شناسان رفت تا در نتیجه گفت و گوی کارشناسی با وی تلاش کند به برخی از این پرسش ها پاسخ دهد.

دختران امروز مردسالاری را نمی‌پذیرند

دکتر سیامک زند رضوی استادیار بازنشسته جامعه شناسی دانشگاه باهنر کرمان گفت: زنان و دختران امروز مردسالاری را نمی پذیرند و افزایش خشونت در رفتارهایشان نتیجه مقاومت در مقابل مردسالاری نهادمند است.

وی با بیان اینکه مردسالاری در جامعه ما عقب نشینی کرده است، اظهار کرد: اگر مردانی به اشتباه بخواهند آن پدرسالاری سنتی و تاریخی را به همسر یا دخترشان تحمیل کنند با مقاومت زنان مواجه می شوند و گاهی این مقاومت به شکل خشونت متقابل از طرف زنان نمود پیدا می کند.

خاستگاه‌ها چیست؟

زندرضوی درباره‌ ریشه‌یابی افزایش خشونت در رفتارهای زنان و دختران تصریح کرد:

امروز با نسلی روبه رو هستیم که عموما مادربزرگ هایشان متولد دهه ۴۰ شمسی هستند؛ این مادربزرگ ها نسبت به نسل قبلشان باسوادتر هستند و تحصیلات بیشتری دارند، در صورت تمایل امکان اشتغال خارج خانه پیدا کردند، امکان دریافت دستمزد و استقلال اقتصادی داشتند که از جمله پیامدهای آن، امکان انتخاب همسر را خارج از مناسبات خویشاوندی پیدا کردند و در نهایت خانواده هایی را تشکیل دادند که هم زن و هم مرد از نظر اقتصادی نان ‌آور خانه بودند و در آن خانه کسی به کسی نمی توانست زور بگوید و مردسالاری سنتی در کشور ما از همین زمان  رفته رفته عقب نشینی کرده است.

این جامعه شناس همچنین با اشاره به تحولات و سیاست های کنترل جمعیت دهه ۴۰ تاکید کرد: امکان پزشکی فاصله گذاری میان فرزندان در این دوره شکل گرفت، درنتیجه خانم ها با کنترلی که داشتند توانستند زندگی را به شکلی مدیریت کنند که وقت بیشتری برای فراغت، تحصیل و آموزش خود اختصاص دهند.

وی معتقد است: آن مادربزرگ دهه ۴۰ دخترانی را به دنیا آورده است که ما امروزه با نوه هایشان سروکار داریم که بعضا متولد دهه ۸۰ هستند، این نوه ها در دامن آن مادر و مادربزرگ رشد کردند و دیگر پدیده پدرسالاری یعنی اینکه پدر خانه یا مرد خانه همانند برادر و همسر بتواند برای زن، دختر و خواهر تصمیم بگیرد را دیگر پذیرا نیستند.

زندرضوی با بیان اینکه اگر مردانی به اشتباه بخواهند آن پدرسالاری کمرنگ شده را به همسر یا دخترشان تحمیل کنند با مقاومت زنان مواجه می شوند، افزود:

معمولا هنگامی که با این کشمکش مواجه می‌شویم می‌گوییم «خشونت خانوادگی اتفاق افتاده است» درحالی که این مقاومتی از سوی زنان در مقابل خواسته های مردانی که به طور سنتی انتظار تبعیت از زنان را دارند روی داده است.

مقاومت در قامت رفتار همراه با خشم

وی با اشاره به اینکه تبعیت بی چون و چرای زن از مرد در خانه و در نتیجه در جامعه شکسته است، ادامه داد: اگر گروهی از پسران بخواهند به دختران زور بگویند، آنان از خود مقاومت نشان می دهند که گاهی این مقاومت به شکل رفتاری همراه با خشم و خشونت نیز نمایان می شود.

خانواده ها کلیشه های جنسیتی را کنار بگذارند

این جامعه شناس در ادامه با اشاره به اهمیت نقش خانواده ها در این موضوع تاکید کرد:

مهمترین نکته در تربیت فرزندان ضمن اینکه تفاوت های جنسیتی را باید به طور اصولی و عادلانه باید پذیرفت- این است که هر مادری بین کودک و نوجوان دختر و پسرش هیچ فرقی نگذارد، کلیشه های جنسیتی همانند اینکه دختران بازی آشپزی کنند و پسران بازی مهندسی یا پزشکی کنند را کنار بگذارند و همان امکان بازی که دختران دارند را برای پسران هم فراهم کنند وبرعکس آن نیز رخ دهد.

بچه هایمان را مسئولیت پذیر کنیم

او ادامه داد: به محض اینکه بچه ها به ۶-۷ سالگی رسیدند مسئولیت هایی برایشان تعریف کنند تا کار خانگی در خانه برای هر دو جنس لذتبخش و نهادینه شود؛ همچنین مردها در کارهای خانه به همسر و مادر خود کمک کنند، اینگونه دیگر جامعه ای پدرسالار و مردسالار به شکل کهن نخواهیم داشت؛ هرچند پدرسالاری عقب نشینی های زیادی کرده اما هنوز در خشم و مقاومت زنان در مقابل خشونت مردان خود را نشان می دهد.

اقدام در مقابل خشونت کلامی پسران بود

این جامعه شناس همچنین با اشاره به یکی از کلیپ هایی که اخیرا از یکی از دختران خبرساز شده بود یادآور شد: برداشت من از آن چیزی که در فضای مجازی دیدیم یک مقاومت خشم آلود دختران در مقابل خشونت های کلامی از سوی پسران بود.

چرایی رفتارهای خشن

استادیار بازنشسته دانشگاه باهنر کرمان در ادامه در تشریح دلایل افزایش رفتارهای خشونت آمیز در جامعه به طور کلی ضمن بیان اینکه البته این پدیده دلایل متعدد و متفاوتی دارد اظهارداشت:

یکی از این عوامل به موضوع پرهیز از خشونت توسط دستگاه های متولی حافظ نظم در ارتباط با مردم در جامعه مربوط می شود که اهمیت دارد. به همان درجه ای که دستگاه های مسئول، خویشتنداری را کنار بگذارند و خشن عمل کنند، پیامد آن نهادینه شدن خشونت در جامعه خواهد بود.

وی افزود: به هر درجه ای که دستگاه هایی که مسئول حفظ نظم هستند با آرامش نظم را ایجاد کنند و دست به خشونت نزنند، جامعه به طور کلی به سمت خشونت سوق داده نمی شود.

فضای مجازی موضوع را نمایان می کند

این استادیار دانشگاه نقش رسانه ها و فضای مجازی را در این زمینه مهم تلقی و تاکید کرد: شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی این پدیده ها بسیار مهم هستند و به نوعی یک دیده بانی و داوری از سمت شهروندان  درقالب “خرد جمعی” اتفاق می افتد که مساله را در مقیاس وسیع عمومی می کنند و به جایی می رسانند که من و شما امروز در این زمینه صحبت کنیم.

وی تصریح کرد: البته باید حواسمان باشد که این دوربین ها همه جا نیستند و ما تنها یک نمونه شکار شده از پدیده روزمره را در جامعه می بینیم.

نوع مواجهه با پدیده های اجتماعی

این جامعه شناس با بیان اینکه بدترین کار هم این است که این مساله را به موضوعی قضایی و پلیسی تبدیل کنیم، تصریح کرد: این کار بدترین نوع برخورد است برای اینکه در اصل این یک مساله اجتماعی است و باید در سطح خود حل و رفتار شود.

انتهای پیام