«محمود منشی پوری» معتقد است که بعد از کرونا صلاحیت ایالات متحده مورد بحث قرار خواهد گرفت و تأثیر جهانی آن به شدت کاهش خواهد یافت.
همه‌گیری ویروس کرونا در هر گوشه‌ای از دنیا در جریان است و باعث ناامیدی بسیاری از کشورها در مقابله با این ویروس شده است. به همین سبب، مردم و دولتها در مواجه با این ویروس به وحشت افتاده‌اند و اقتصادها تهدید شده است. انتظار می‌رود این بحران بدون عزم و همکاری جدی جهانی، بیشتر و بیشتر شود.
از یک سو، شیوع ویروس کرونا و چگونگی مقابله دولتها با آن، مسئله اثربخشی سیستم‌های سیاسی را به چالش کشیده و از سوی دیگر، گذار از نظم فعلی به نظم پساکرونا را مطرح کرده است.
با توجه به تأثیر بسیار زیاد این ویروس بر جهان از جنبه‌های مختلف، بسیاری معتقدند تغییر در نظم جهانی جاری و روابط بین‌الملل در دوره پساکرونا اجتناب ناپذیر خواهد بود.
در این راستا گفتگویی با پروفسور «محمود منشی پوری» رئیس دانشکده روابط بین الملل دانشگاه سانفرانسیسکو و استاد دانشگاه کالیفرنیا برکلی تنظیم نموده که در ادامه می‌آید.
*اقدامات دولتها جهت مقابله با بحران همه گیر کرونا ویروس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در مراحل اولیه مبارزه با بیماری همه گیر کروناویروس، دولت‌های سراسر جهان هنوز در حالت واکنشی قرار دارند و سیاستمداران تصمیم می‌گیرند. کارشناسان عجله می‌کنند تا نظرات مختلفی را ابراز و در مورد پیامدهای شیوع این بیماری عفونی فکر کنند.
در همین حال، جهان با هزینه‌های کشنده مهار و در نهایت کنترل این ویروس در شرایط پوسیدگی اقتصادی و بحران بهداشت عمومی با بزرگی پیش بینی نشده روبرو شده است.
با این حال، به طور خاص، کشورهای فقیر و آنهایی که هنوز درگیر جنگ‌های داخلی از جمله پناهندگان، کارگران مهاجر و پناهجویان هستند، انتهای کوتاه چوب را خواهند گرفت.
بیشتر پیش بینی‌ها حاکی از واقعه حماسه زمان ما است که از افسردگی بزرگ دهه ۱۹۳۰ با عواقب مرگبار خود از جمله ظهور افراط گرایی، رنج گسترده، نابرابری اقتصادی اجتماعی، فروپاشی اقتصادی و احتمالاً ناآرامی‌های اجتماعی فراتر رفته است.
هنوز مشخص نیست که جهان چه زمانی از محدودیت‌های ملی و استراتژی ماندن در خانه خارج می‌شود. حتی اگر بین متخصصین توافق صورت گیرد، بازگشت به حالت عادی در کوتاه مدت غیرممکن است زیرا بخش‌هایی از جهان در انتظار بهبودی طولانی هستند.
*جهان در دوره پس از همه گیری کروناویروس چگونه خواهد بود؟
برخی از کارشناسان، مانند استفان م. والت، معتقدند که سیاستمداران پوپولیستی از این همه گیری بهره برداری می‌کنند و فرصتی دیگر برای سرزنش پناهندگان، مهاجران و پناهجویان است. واضح است که آنها برای بستن مرزها و اتخاذ تدابیر ضد جهانی سازی به نام ناسیونالیسم و حمایت گرایی اقتصادی تلاش می‌کنند.
برخی دیگر استدلال می‌کنند که همه گیری باعث تقویت دولت و تقویت ملی گرایی خواهد شد. دولت‌های مختلف اقدامات اضطراری را برای مهار بحران اتخاذ می‌کنند و بسیاری از مردم تمایل به کنار گذاشتن این قدرتهای تازه هنگام پایان بحران ندارند. والت ادامه می‌دهد: کروناویروس همچنین تغییر قدرت و نفوذ از غرب به شرق را تسریع خواهد کرد. نتیجه این جهانی خواهد بود که از عدالت اجتماعی، رفاه مشترک، پایداری محیط زیست و آزادی‌های اساسی برخوردار است. در نتیجه، صلاحیت ایالات متحده مورد بحث قرار خواهد گرفت و تأثیر جهانی آن به شدت کاهش خواهد یافت.
به همین ترتیب، ریچارد ان هاس، نویسنده کتاب «جهان در آشفتگی: سیاست خارجی آمریکا و بحران نظم قدیمی» (۲۰۱۷) استدلال می‌کند که جهان پس از کرونا ویروس با جهان پیش از آن تفاوت چشمگیری نخواهد داشت. هاس ادامه می‌دهد: COVID-19 جهت گیری تاریخ جهان را تغییر نخواهد داد. هاس اصرار دارد جهانی که از این بحران بیرون می‌آید با رهبری امریکایی وارفته بوده و همکاری جهانی شکننده و اختلاف قدرت بزرگ از ویژگی‌های مهم آن است این عبارات برای توصیف نقش رهبری ایالات متحده در جهان آمده است (امور خارجه، ۷ آوریل ۲۰۲۰).
هاس ادعا می‌کند، قبل از اینکه این ویروس در روی کره زمین شیوع یابد در جذبه مدل آمریکایی شاهد افت شدید بودیم. مطمئناً این همه گیری باعث افزایش اصطکاک بین ایالات متحده آمریکا و چین می‌شود، در عین حال رکود دموکراتیک که جهان را پس از حملات یازده سپتامبر شکل داده است نیز تقویت می‌کند. اکنون بیش از هر زمان دیگر، احتمال وقوع جنگ سرد جدید بین ایالات متحده آمریکا و چین وجود دارد و حمایت بیشتری برای نقش دولت بزرگ‌تر در جامعه، به ویژه در قالب محدود کردن حرکت جمعیت یا ارائه کمک‌های اقتصادی وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی، آزادی‌های مدنی و آزادی‌های سیاسی به میزان قابل توجهی محدود خواهند شد.
برخی دیگر استدلال می‌کنند که کنار گذاشتن هنجارهای دموکراتیک با قیمت سنگین و تأکید بر لزوم ارزیابی عملکرد رژیم‌های اقتدارگرا از نظر کاهش فقر، حمایت از حقوق و مقابله با نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی و نژادی همراه خواهد بود. نیاز به هماهنگی جهانی چنان ضروری می‌شود که به همکاری در همه سطوح اعم از بین المللی، ملی و محلی نیاز داشته باشد. هر کشوری از تجربیات بقیه کشورها درس خواهد گرفت. ج. جان ایکنبری، مدافع سرسخت انترناسیونالیسم لیبرال، اظهار داشت که در آینده در حالی که ما ممکن است شاهد افزایش رقابت قدرت بزرگ در دنیای تقسیم شده و خشن باشیم، کشورها-ملت احتمالاً برای دستیابی به امنیت و رفاه برای همه همکاری می‌کنند. وی می‌نویسد محتمل است در دراز مدت دموکراسی‌ها برای یافتن نوع جدیدی از بین المللی گرایی عمل گرا از پوسته‌های خود بیرون آیند (به نقل از گاردین، ۲۸ مارس ۲۰۲۰).
*چقدر در نظم پساکرونایی تأکید بر چندجانبه گرتیی و یکجانبه گرایی خواهد بود؟
در حالی که اکثر دموکرات‌های لیبرال اذعان دارند که این همه گیر جهانی می‌تواند اختلافات بین کشورها را گسترش دهد و احتمالاً احساسات ضد مهاجرتی را نیز دامن بزند، شانس خوبی وجود دارد که این امر از همکاری‌های بین المللی، حمایت از سازمان بین المللی مانند سازمان ملل و تمایل به دنبال مذاکره به جای درگیری نظامی و اقتصادی حمایت کند.
در همین حال، در غیاب رهبری و همکاری جهانی، تأثیرات آسیب زای کروناویروس امکان بازگشت روایت نظم لیبرال را حل نکرده و ارزیابی انتقادی از پیامدهای مخرب همه گیر را ضروری‌تر خواهد کرد. سناتور آمریکایی، برنی ساندرز، به همراه چند تن دیگر از دموکرات‌ها، از دولت ترامپ خواسته اند با توجه به این واقعیت که این کشور در مبارزات انتخاباتی خود علیه کرونا ویروس، با فاجعه انسانی روبرو است، تحریم‌ها را علیه ایران لغو کند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه این تحریم ظرفیت ایران را برای مهار شیوع بیماری کاهش داده است. با عدم وجود همکاری جهانی و تلاش‌های پایدار و هماهنگ، موجهای آینده این ویروس حتی تهدیدآمیزتر خواهد بود.
منبع : مهر ، فاطمه محمدی پور:
