به گزارش ایرنا، افغانستان این روزها با تحولات پرشتابی در سایه تصمیم دولت آمریکا برای خارج کردن نیروهایش از این کشور بعد از سالها اشغالگری روبرو شده است.

در فوریه سال ۲۰۲۰ میلادی بود که آمریکا توافقنامه صلحی با طالبان در شهر دوحه قطر امضا کرد و متعهد شد تا همه نیروهای خارجی از افغانستان خارج شوند.

از زمان آغاز خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان که بنا براعلام دولت آمریکا با فرار رسیدن سی ام ماه اوت جاری تکمیل می شود، درگیری ها بین نیروهای امنیتی افغانستان و نیروهای طالبان شدت گرفت.

نیروهای طالبان در ماه مه گذشته عملیات خود را آغاز کردند و توانستند مناطق بیشتری از خاک افغانستان را به کنترل خود در بیاورند

این روند در طول روزهای اخیر شدت بیشتری به خود گرفت تا نهایتا شب گذشته به فرار رئیس جمهوری افغانستان و سقوط کابل منجر شد .

طالبان پس از نزدیکی به دروازه های کابل در بیانیه ای اعلام کرد که نمی خواهد با زور یا جنگ وارد شهر کابل شود و ورود با صلح و آرامش را ترجیح می دهد.

این بیانیه تصریح کرد که مذاکره برای تضمین روند تحویل کابل در جریان است و به نیروهای طالبان دستور داده شده است که در اطراف شهر کابل بمانند و به عقب برگردند و برای ورود به آن تلاش نکنند.

طالبان در این بیانیه گفت که با توجه به بزرگ و پر جمعیت بودن کابل، نیروهای این گروه قصد ورود با زور به شهر را ندارند.

اما طالبان یکشنبه شب سپس با تغییر موضع خود اعلام کرد که برای “اینکه نیروهای امنیتی مواضع خود را خالی کرده و فرار کرده و برای مقابله با هرج و مرج و سرقت به نیروهایش دستور ورود به شهر کابل را داده است.

تحولات پرشتاب نظامی و سیاسی در افغانستان از زمان آغاز آن با توجه به ویژگی و اهمیت ژئوپلوتیک و پیچیدگی بافت جمعیتی این کشور و تاثیرگذاری آن بر سایر حوزه ها، مورد توجه محافل منطقه ای و بین المللی قرار داشته است.

همین امر نیز باعث شده که کشورهای پیرامونی بویژه ایران و چین و پاکستان و نیز روسیه برای سروسامان دادن به اوضاع افغانستان و کمک به حل بحران و برقراری ثبات در این کشور وارد عمل شوند.

همزمان تحولات افغانستان بویژه در سالهای اخیر مورد توجه کشورهای عرب منطقه نیز بوده است که شاید بتوان قطر را بیشترین کشور عرب دخیل در پرونده افغانستان دانست.

این کشور از چند سال پیش با همکاری سازمان ملل و شرکای بین المللی فعالیت های خود در ارتباط با روند صلح افغانستان را آغاز کرد و در ۱۲ سپتامبر سال گذشته بود که مذاکرات بین دولت افغانستان و طالبان با میانجیگری قطر و حمایت آمریکا آغاز شد.

دوحه چندی پیش نیز میزبان کنفرانس بین المللی افغانستان بود که شرکت کنندگان در آن تاکید کردند که هرگونه دولتی را که با زور نظامی تحمیل شود، به رسمیت نخواهند شناخت.

در ادامه همین روند بود که هیات دولت افغانستان روز یکشنبه برای مذاکره با نمایندگان طالبان وارد دوحه شد و سخنگوی این گروه اعلام کرد که پیش بینی می کند که انتقال مسالمت آمیز قدرت در چند روز آینده انجام شود.

رسانه های آمریکایی نیز همزمان از رایزنی اشرف غنی با فرستاده آمریکا در سفارت این کشور در کابل خبر داده و گفتند که دولت افغانستان و واشنگتن از طالبان خواسته اند تا ورود به کابل را به مدت دو هفته به تعویق بیاندازد تا توافق بر سر تشکیل یک دولت صورت گیرد .

در سایه تداوم مذاکرات دولت افغانستان و نمایندگان طالبان در دوحه، «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر در تازه ترین موضعگیری خود از طالبان خواست که تنش ها را کاهش داده و آتش بس در افغانستان برقرار کند تا اینکه تلاش ها برای دستیابی به یک سازش سیاسی همه جانبه برای تضمین آینده ای شکوفا برای دولت و ملت افغانستان تسریع شود.

وزارت خارجه قطر روز شنبه در بیانیه ای اعلام کرد که وزیر خارجه قطر میزبان «ملا عبدالغنی برادر» رئیس دفتر سیاسی طالبان و هیات همراه او برای بحث درباره آخرین تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان و پیگیری مذاکرات صلح جاری افغانستان در دوحه بود.

این وزارتخانه تصریح کرد که قطر با همکاری سازمان ملل و شرکای بین المللی تلاش های مداومی از چند سال پیش برای برقراری صلح و امنیت و ثبات در افغانستان انجام می دهد.

اعزام هیات دولت افغانستان در روز یکشنبه به دوحه نیز برای مذاکره با طالبان بعد از دیدار وزیر خارجه قطر با رئیس دفتر سیاسی و هیات همراه او در دوحه صورت گرفت.

برخلاف نقش پررنگ قطر در سالهای اخیر در پرونده افغانستان و میزبانی مذاکرات صلح افغانستان و موضعگیری های این کشور در این زمینه، سایر کشورهای عربی برخورد محتاطانه ای با تحولات جاری در این کشور داشته اند و مقامات و نهادهای رسمی آنها از اظهار نظر رسمی در این باره خودداری کرده و بیشتر رسانه های این کشورها به بازتاب تحولات افغانستان و نگارش مطالب و تحلیل هایی در این باره اقدام کرده اند.

امارات از جمله کشورهایی است که ترجیح داده است تا در سطح رسمی از واکنش به تحولات افغانستان خودداری کرده و در این باره موضعگیری نکند.

این درحالی است که وزارت خارجه امارات در ماه مارس سال گذشته از امضای توافقنامه صلح بین آمریکا و طالبان استقبال و امیدواری کرده بود که این توافقنامه گامی در مسیر برقراری صلح و امنیت در سراسر افغانستان باشد.

در این میان، شاید تنها واکنش اخیر صورت گرفته از آن «ضاحی خلفان» رئیس پلیس دوبی باشد که موضعگیری های او درقبال مسائل منطقه بویژه در دوره اختلافات امارات و بحرین و عربستان و مصر با قطر جنجال برانگیز شده بود.

خلفان در آخرین توییت خود ورود نیروهای آمریکایی و خروج آنها از افغانستان را به ورود و خروج آمریکا از ویتنام تشبیه کرده و نوشت: پایان نیروهای آمریکایی در افغانستان تا حدی شبیه پایان جنگ این کشور در ویتنام است.

وی افزود: آمریکا به بهانه اعمال دموکراسی وارد افغانستان شد و این امر با تحویل کشور به طالبان پایان یافت.. قبلا به آنها گفته بودم که نخواهید توانست طالبان را شکست دهید زیرا قبیله در آنجا قویتر از هر چیز دیگری است. اعمال دموکراسی بر کشورهای جهان سوم اشتباه است..دوستان آمریکا به این کشور نصیحت کردند که چنین اقدامی نکند، اما گوش نداد.

در سطح رسانه ای نیز شبکه تلویزیونی اماراتی «اسکای نیوز عربی» در مطلبی در سایت خود که بیانگر تداوم اختلاف دیدگاههای ابوظبی و دوحه است، به قطر در ارتباط با فعالیت هایش در پرونده افغانستان حمله کرد و نوشت که قطر که میزبانی مذاکرات صلح افغانستان است، تلاش می کند تا نسخه پیشرفته ای از طالبان اولیه با مفاهیم دموکراتیک تولید کند و ممکن است جهان از لیبرالیسم طالبانی سخن بشنود زیرا قطر مامور تولید نسخه جدید طالبان است.

این واکنش انتقاد آمیز رسانه های اماراتی درباره میزبانی مذاکرات افغانستان و طالبان در دوحه درحالی صورت می گیرد که اصولا در دوره اختلافات بین قطر و چهار کشور عربی یاد شده از جمله امارات، برخی نامه های الکترونی «یوسف العتیبه» سفیر امارات در واشنگتن که در سال ۲۰۱۷ میلادی درز کرد،  نشان می داد که ابوظبی در رقابت با قطر تلاش کرده است که در سال ۲۰۱۳ میلادی میزبان سفارت گروه طالبان باشد و این درحالی بود که خود ابوظبی تلاش کرده بود که قطر را به همین بهانه ی گشودن دفتر سیاسی طالبان محکوم کرده و آن را بیانگر “حمایت قطر از تروریسم” بداند.

کویت دیگر کشور عرب منطقه است که در سطح رسمی موضعگیری در قبال تحولات افغانستان نکرده است اما تصمیم آمریکا برای انتقال مترجم های تبعه افغانستان که با نیروهای آمریکایی و ناتو همکاری داشته اند، به کویت در بین نمایندگان کویتی سر و صدا به پا کرده است.

براساس گزارش ها، آمریکا برای انتقال این مترجم ها به قطر و کویت رایزنی هایی کرده است اما شماری از نمایندگان پارلمان کویت، کشورشان را خط قرمز دانست و بر مخالفت خود با این اقدام به دلایل “ترس از انتقام احتمالی طالبان و مسائل مرتبط با امنیت ملی و راهبردی و بافت و ترکیب جمعیتی کویت” تاکید کرده اند و خواهان پاسخ «احمد الناصر» وزیر خارجه کویت درباره مطالب منتشر شده در رسانه های آمریکایی درخصوص انتقال این مترجمان به کویت شده اند.

سلطان نشین عمان نیز از واکنش رسمی به تحولات افغانستان خودداری کرده و صرفا رسانه های این کشور به انتشار خبرهای مرتبط با آن پرداخته اند.

عراق نیز از جمله کشورهایی بوده که تحولات افغانستان را با پاکستان مورد بحث و بررسی قرار داده است.

«فواد حسین» وزیر خارجه عراق چهار روز پیش میزبان «زبیده جلال » وزیر صنایع جنگی پاکستان بود که در جریان آن، فواد حسین نگرانی خود را از اوضاع امنیتی افغانستان و تاثیر آن بر عراق و پاکستان و همه کشورهای منطقه ابراز داشت.

این درحالی است که فواد حسین و «شاه محمود قریشی» همتای پاکستانی وی در ۲۹ ماه مه گذشته اوضاع افغانستان را بررسی کرده و گفته بودند که “بسیاری از سران تروریست در عراق، دوره های آموزشی در افغانستان دیدند و همان تفکر را در کشور ما داشتند و مبارزه با تروریسم بخشی از سیاست عراق و دیگر کشورها است”.

با این حال، دولت عراق تاکنون درباره تازه ترین تحولات افغانستان موضعگیری رسمی نکرده است.

عربستان دیگر کشور منطقه است که با وجود تاکید بر حمایت خود از آشتی در افغانستان، از اظهار نظر درباره تحولات هفته های اخیر این کشور خودداری و در قبال آن سکوت پیشه کرده است.

«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی ششم ماه ژوئیه گذشته گفته بود که کشورش از همه تلاش ها برای گفت وگو و آشتی و وفاق و ثبات در افغانستان حمایت می کند.

این درحالی است که عربستان در رقابت پیشین خود با قطر در ماه ژوئن گذشته تلاش کرده بود که ابتکارعمل در پرونده افغانستان را از دست این کشور خارج کرده و خود آن را بدست بگیرد که برگزاری نشست علمای پاکستان و افغانستان در این ماه در مکه مکرمه نیز در همین راستا ارزیابی شد.
اواسط ماه ژوئن گذشته شماری از علمای بلندپایه پاکستان و افغانستان در کنار بیت الله الحرام در شهر مکه مکرمه اعلامیه صلح تاریخی در افغانستان را تحت سرپرستی و نظارت عربستان به امضا رساند تا مسیر را برای حل و فصل بحران طولانی افغانستان از طریق حمایت از مذاکرات بین گروههای درگیر و فرایند صلح بین آنها و پایان دادن به خشونتها هموار کند.

این اعلامیه در پایان نشست کنگره “اعلامیه صلح افغانستان” امضا شد که زیر چتر انجمن جهان اسلام و تحت سرپرستی ریاض برگزار شد.

این درحالی است که همزمان نیز برخی رسانه های سعودی در راستای تداوم موضعگیری خصمانه خود در قبال ایران، با انتشار تحولات افغانستان تلاش کرده اند که تا این تحولات را برای ایران “نگران کننده” و قدرت گیری طالبان را خطری برای ایران معرفی کنند.